Vücut sıvı tutabilir, atık ürünler, potasyum veya sodyum seviyeleri anormal hale gelebilir ve kan basıncı yükselebilir, bu da insanları bitkin hissettirebilir ve ciddi hastalık riskini yükseltebilir. Tüm bu sorunlar, vücut sıvılarını ve elektrolitlerini filtrelemek ve dengelemek için yeni bir yöntem ihtiyacı ortaya koyar. Peki, diyalizi ne zaman kullanmalıyız ve alternatifleri ne zaman düşünmeliyiz? İşte burada böbrek nakli ve diyaliz kararları devreye giriyor. Nakil veya diyalize karar vermek oldukça zaman alıcı bir süreçtir. Genellikle doktor, glomerüler filtrasyon hızı (GFR) test sonuçları yaklaşık 20 olduğunda, yani yaklaşık %20 böbrek fonksiyonu olduğunda bunu planlamaya başlar. Ancak bu kesin diyalize başlanması gerektiği anlamına gelmez. Çoğu insan diyalize GFR 12'nin altına düştüğünde başlar. GFR sayılarının yanı sıra, diyalize genellikle hasta şiddetli yorgunluk, mide bulantısı, iştah azalması ve nefes darlığı gibi böbrek yetmezliği semptomları geliştirdiğinde karar verilir. Nefroloji grubu, bu semptomların böbrek ile ilgili olup olmadığını ve diyaliz ile düzelip düzelmeyeceğini kontrol eder çünkü bu belirtiler başka hastalıklardan da kaynaklanabilir.
Diyalizin ne kadar sürede gerçekleşmesi gerekir?
Tanı konduktan sonra bir hasta için diyalize başlaması genellikle 3-6 ay sürer.
Diyaliz Çeşitleri ve Alternatifleri Nelerdir?
- Konservatif bakım
- Nakil
- Diyaliz
Konservatif bakım, böbrek fonksiyonunu mümkün olduğu kadar uzun süre korumak için uygun şekilde diyet yapmaya odaklanılan bir yöntemdir. Bu yöntem, böbrek fonksiyonunun yavaş yavaş azalmasını durdurmaz ve sonuçta böbrek ölümüne yol açar. Genellikle, nakil için aday olmayan ve diyalizin neden olduğu yük veya rahatsızlığın potansiyel faydalarından daha ağır bastığını hisseden diğer tıbbi durumları olan kişiler tarafından seçilir.
Diğer iki ve en çok kullanılan seçenekler ise nakil ve diyalizdir.
Nakil (transplantasyon) mi yoksa diyaliz mi yapmalıyım?
Nakil, canlı bir donör veya ölen bir donörden bir böbreğin bağışlandığı yöntemdir. Canlı bağışçı genellikle aileden veya arkadaştan biridir. Herkes böbrek nakli için aday değildir, bu nedenle tedavinin bir seçenek olup olmadığını belirlemek önemlidir. Ölen donör organları hemen kullanılamaz ve hastalar genellikle nakil için 5-10 yıl beklemek zorundadır. Transplantasyon, çoğu insan için diyalize göre daha uzun ve daha iyi yaşayacaklarından daha iyi bir seçenektir. Transplantasyonda, genellikle bir aile üyesi veya arkadaş olan canlı bir donörden böbrek almaya odaklanmak esastır. Canlı bir donörden alınan böbrekler, ölen bir donörden daha uzun süre dayanır ve nakil daha erken gerçekleşebilir.
Diyaliz türleri ve çalışma şekilleri
Diyaliz, kanın temizlenmesi için böbreğin işlevinin özel ekipmanlarla değiştirildiği bir yöntemdir.
İki temel diyaliz türü vardır:
Kan yapay bir böbrekten, bir diyalizörden geçirilir. Genellikle haftada üç kez, her seferinde 4 saatte yapılır. Hemodiyaliz, ya boyuna yerleştirilen bir damar yoluyla ya da kolda bir atardamar ve toplardamar bağlanarak cerrahi olarak oluşturulan bir fistül yoluyla kana erişim gerçekleşir. Hastayı hazırlamak için gerekli süreç yaklaşık üç aydır. Hemodiyaliz evde uyurken de yapılabilir, bu da hastanın zamanından ve diyetinden tasarruf sağlar.
- Periton Diyalizi (Vücut İçi)
Kan, hastanın karnındaki periton adı verilen bir astar yoluyla temizlenir. Karın boşluğuna göbek deliğine yakın bir tüp yerleştirilir, diyalizat adı verilen benzersiz bir solüsyon dökülür ve birkaç saat orada bırakılır. Bu yöntemde solüsyon kandaki atık ürünleri yayar ve düzenli olarak değiştirilen dreni doldurur. Değişim süresi günde dört kez 20-30 dakika veya uyku sırasında 7-10 saat arasında değişir.